Në tregun e perimeve të Sarandës, mes aromave të rigonit të mbledhur në mal dhe shijeve të vërteta të traditës, për më shumë se 35 vite, një grua ka qëndruar stoike përballë ndryshimeve, krizave dhe përpjekjeve burokratike për t’i ndërlikuar jetën: Bardha Nesturaj.
E njohur si një nga figurat më të njohura të tregut, Bardha nuk është vetëm një emër që i përket botës së produkteve bujqësore. Ajo është simbol i qëndresës së Shqipërisë reale, i një pjese të popullit që, ndonëse i ndershëm dhe punëtor, shpesh bëhet viktimë e absurditetit administrativ dhe zbrazëtisë politike.
Ditët e fundit, Bardha u bë virale në rrjetet sociale pas përplasjes së saj me një inspektor tatimor, i cili i kërkoi faturë për rigonin që ajo e kishte mbledhur vetë në mal. Me një sinqeritet që s’e mëson dot asnjë manual politik, Bardha u përgjigj:
“Kujt t’ia marr faturën? T’i them rigonit apo t’i them malit që më jep gjithë atë pasuri?”
Kjo fjali, e thënë me zemër dhe logjikë njerëzore, ka prekur mijëra shqiptarë dhe ka ngritur një debat të vërtetë mbi natyra absurde të rregullave tatimore, të cilat nuk dallojnë dot një fermer të ndershëm nga një abuzues fiskal, një grua që shkon në mal për të mbledhur rigon nga një korporatë që mashtron milionat.
Një jetë mes tregut dhe premtimeve politike
Për ata që e njohin, Bardha nuk është një fytyrë e panjohur në Sarandë. Të gjithë e dinë se ajo nisi punën në treg në vitin 1990, në moshë fare të re, krah prindërve dhe vëllezërve. Tani, punon e vetme, por me të njëjtin përkushtim, duke mbajtur gjallë një traditë familjare dhe komunitare që zgjat prej më shumë se tri dekadash.
Por Bardha nuk është vetëm tregtare. Në vitin 2015, ajo ishte kandidate për Këshillin Bashkiak të Sarandës nga radhët e Partisë Socialiste, me këmbënguljen e Koço Kokëdhimës, si përfaqësuese e komunitetit egjiptian. Pjesëmarrja e saj në politikë nuk ishte e motivuar nga ambicie personale, por nga dëshira për të përfaqësuar njerëzit e zakonshëm, ata që jetojnë nga dora në gojë dhe nuk dinë ç’është tenderi apo premtimi elektoral.
Nga “letër e rigonit” te realiteti absurd i tregut
Ngjarja që e ktheu Bardhën në një figurë publike të përqafuar nga njerëzit e thjeshtë ndodhi kur autoritetet vendore, të shoqëruara nga kamera, zbatuan një vendim qeverie që kërkon certifikatë origjine dhe faturë për çdo produkt bujqësor – përfshirë edhe rigonin e mbledhur në pyll.
Në vend të revoltës, Bardha zgjodhi të replikojë me qetësi dhe mençuri:
“Letra e saj është: unë jam mali. Dhe kjo është një mal që të shkojmë dhe ta shkelim të gjithë bashkë, nuk është keq.”
Reagimi i saj nxori në pah hipokrizinë e një sistemi që flet për formalizim, ndërsa nuk ka asnjë ndjeshmëri për realitetin e një gruaje që mbledh bimë mjekësore në kodra për t’i shitur me 50 lekë në treg.
Bardha – një emër që politika e përdor, por qyteti e nderon
Historia e Bardhës është shembulli më i qartë se si politika shqiptare mundohet të zbukurojë listat e kandidatëve me fytyra të ndershme, për të plotësuar kuota apo për të krijuar folklor elektoral. Por në fund, njerëz si Bardha mbeten vetëm simbole të përkohshme, që rikthehen te tezga dhe halli, ndërsa politika vazhdon pazaret e saj.
E megjithatë, ndryshe nga shumë emra që shuhen pas zgjedhjeve, Bardha mbetet aty, mes aromës së rigonit, djathit të fshatit, ullinjve të vegjël dhe klientëve që e respektojnë si një nënë, një motër dhe një njeri që nuk e ndyjnë as fjalët dhe as paratë.
Në një Shqipëri të lodhur nga fasadat, ajo është fytyra reale e këtij vendi. Dhe zëri i saj, i ngrohtë, ironik dhe njerëzor, do të mbetet një kujtesë e fortë për çdo politikan dhe burokrat që ka harruar ku jeton dhe për kë punon.
