Tiranë / Uashington D.C., 29 Tetor 2025 – Një zhvillim i papritur në politikën amerikane të sanksioneve ka ndodhur në Bosnjë dhe Hercegovinë, ku Departamenti i Shtetit (DASH) ka hequr sanksionet ndaj ish-liderit serb të Bosnjës, Millorad Dodik, dhe dhjetëra bashkëpunëtorëve dhe kompanive të tij. Ky vendim ngre pyetje në Shqipëri nëse një qasje e tillë mund të zbatohet edhe për politikanë shqiptarë të sanksionuar, si ish-kryeministri Sali Berisha.
Çelësi i Vendimit Për Dodikun: “Veprimet Konstruktive”
Dodik ishte sanksionuar dy herë për shkak të shkeljes së Marrëveshjes së Dejtonit. Sanksionet ndaj tij dhe aleatëve u hoqën të mërkurën, një lëvizje e shpjeguar nga DASH në një përgjigje për Radion Evropa e Lirë (REL).
Arsyeja Kyçe Sipas DASH:
DASH theksoi se vendimi erdhi pas “veprimeve konstruktive” të ndërmarra nga Asambleja Kombëtare e entitetit serb të Bosnjës, Republika Sërpska.
Këto veprime përfshinë:
Shfuqizimi i Ligjeve Anti-Kushtetuese: Asambleja miratoi një ligj që shfuqizoi disa ligje të shpallura të pavlefshme nga Gjykata Kushtetuese e Bosnjës, përfshirë atë për Moszbatimin e Vendimeve të Gjykatës Kushtetuese. Pikërisht për këtë ligj, Dodiku ishte dënuar me burgim (më pas zëvendësuar me gjobë) dhe i ishte hequr mandati presidencial për gjashtë vjet.
Anulimi i Konkluzioneve Kundër Dejtonit: U bënë të pavlefshme 12 konkluzione parlamentare që ambasadorët perëndimorë i kishin cilësuar si “qëndrime kundër marrëveshjes së Dejtonit”.
DASH shpreson se këto veprime do të ndihmojnë në përmirësimin e stabilitetit dhe do të mundësojnë një partneritet me SHBA-në.
Përngjasimi Me Sali Berishën: A Mund Të Nxjerrë Një Mesazh Ky Precedent?
Ky rast hap një dritare spekulimesh për Sali Berishën, i cili është shpallur “non grata” për korrupsion madhor dhe minim të demokracisë.
Pika Ku Mund Të Lidhet Rastet (Shpresa)
Heqja e sanksioneve ndaj Dodikut tregon se lista e zezë amerikane nuk është domosdoshmërisht e përhershme. Ky vendim konfirmon se SHBA-ja mund të ndryshojë qëndrim nëse individi (ose rrethi i tij politik) ndërmerr veprime konstruktive dhe me ndikim serioz politik.
Për Berishën, kjo do të thotë se ndryshimi i statusit të tij do të duhej të vinte si rezultat i:
Veprimeve Të Qarta Penduese ose Reformuese: Berisha do të duhej të ndërmerrte një veprim konkret dhe të matshëm që do të kundërshtonte në thelb akuzat e DASH për korrupsion dhe minim të demokracisë.
Largimi nga Politika: Për shkak se sanksionimi lidhej me “minimin e demokracisë” dhe “korrupsionin madhor”, një hap i pasigurt, por potencial, do të ishte një tërheqje e plotë dhe e pakthyeshme nga jeta politike, duke i hapur rrugë lidershipit të ri brenda opozitës.
Bashkëpunim me Drejtësinë: Një veprim konstruktiv mund të konsiderohet edhe një bashkëpunim i hapur dhe efektiv me drejtësinë shqiptare (SPAK) për të zbardhur akuzat ndaj tij dhe dhëndrit të tij, si një provë e zotimit kundër korrupsionit.
Pika Ku Rastet Dallojnë (Realiteti)
Lloji i Akuzës: Dodiku u sanksionua për shkak të rrezikimit të Marrëveshjes së Dejtonit (çështje funksionale shtetërore/paqeje), ndërsa Berisha është sanksionuar për korrupsion madhor (çështje morale/kriminale). Natyra e problemit e bën rastin e Berishës ndoshta më të vështirë për t’u shpërblyer.
Veprimet Kompensuese: Në rastin e Dodikut, veprimi kompensues u mor nga Asambleja Legjislative e Republikës Sërpska (një institucion i tërë), e cila shfuqizoi ligjet kundër vendimeve të Gjykatës Kushtetuese. Për Berishën, do të duhej të ishte një veprim shumë personal dhe me ndikim të ngjashëm brenda Partisë Demokratike ose sistemit të drejtësisë.
Përfundimisht, rasti i Dodikut tregon se ka një rrugë kthimi nga sanksionet amerikane, por ajo kërkon veprime thelbësore dhe konkrete që ndryshojnë shkakun origjinal të sanksionimit. Deri tani, Sali Berisha ka mohuar kategorikisht akuzat dhe nuk ka ndërmarrë ndonjë veprim të tillë.