“Miku i mirë në ditë të vështirë” – Turqia në mbështetje të Shqipërisë
“Miku i mirë njihet në ditë të vështirë” – këtë duket se kanë menduar edhe autoritetet më të larta të Turqisë, sa herë që Shqipëria ka kaluar nëpër periudha të errëta dhe të pasigurta. Marrëdhëniet mes dy vendeve nuk janë vetëm të natyrës diplomatike apo gjeopolitike – ato janë të ndërthurura thellë në histori, në gjak dhe në fatin e përbashkët të dy popujve që për më shumë se 500 vjet ndanë rrugën nën të njëjtën perandori.
Me sa duket, Turqia ka kërkuar në mënyrën e vet të shlyejë sadopak borxhin historik për mijëra shqiptarë të rekrutuar si jeniçerë në shërbim të Perandorisë Osmane. Pa përmendur faktin që shumë shqiptarë, ndër shekuj, kanë mbajtur pozita kyçe në administratën osmane, deri edhe në postin e kryeministrit. Shqipëria, për hir të së vërtetës, ishte ndër të fundit që u shkëput nga Porta e Lartë – dhe atëherë, kur ajo nuk kishte më fuqinë për ta mbajtur.
E megjithatë, historia nuk mbaroi aty. Nga shpallja e Pavarësisë në vitin 1912, deri në ditët e sotme, marrëdhëniet shqiptaro-turke kanë njohur ngritje të vazhdueshme – nga koha e karrocave deri në epokën e kibernetikës.
Një ndër momentet më delikate të këtyre marrëdhënieve ishte kriza e vitit 1997 në Shqipëri. Në kohën kur vendi po zhyste në kaos total dhe institucionet ishin në kolaps, Greqia shfaqi synimin për të dërguar trupa ushtarake në jug të Shqipërisë, nën pretekstin e mbrojtjes së minoritetit grek.
Përballë këtij kërcënimi të hapur, ishte pikërisht Turqia ajo që reagoi me vendosmëri. Qeveria turke i bëri të qartë Greqisë se çdo ndërhyrje ushtarake në territorin shqiptar do të konsiderohej si akt agresioni ndaj vetë Turqisë. Kjo deklaratë e prerë e detyroi qeverinë greke të tërhiqej publikisht dhe të deklaronte se nuk do të dërgonte trupa në Shqipëri.
Turqia, për më tepër, u bë pjesë aktive e operacionit ndërkombëtar “ALBA” dhe dislokoi 900 trupa për të mbrojtur rendin dhe sigurinë në Shqipëri – por në mënyrë të veçantë për të kundërshtuar çdo përpjekje greke për të përfituar nga destabiliteti në jug të vendit.
Ish-atasheu ushtarak shqiptar në Ankara, kolonel Hajro Limaj, ka deklaruar në një intervistë të asaj kohe:
“Të gjitha të dhënat informative tregonin se rreziku ushtarak nga Greqia ishte i menjëhershëm. Shqipëria nuk kishte më as forcë politike dhe as ushtarake për t’i bërë ballë një qëndrimi agresiv nga pala greke. Ndërsa shtetet e tjera heshtnin, Turqia mori përsipër të garantonte kufijtë e Shqipërisë.”
Më 17 mars 1997, ishte vetë kryeministrja e atëhershme e Turqisë që deklaroi hapur përkrahjen për Shqipërinë, duke e bërë të qartë se integriteti territorial i saj ishte një vijë e kuqe.