Në Pagliara dei Marsi, një fshat i lashtë rural në shpatet e malit Girifalco në rajonin e Abruzzos të Italisë, macet janë shumë më të shumta se njerëzit.
Ato enden nëpër rrugët e ngushta, enden brenda e jashtë shtëpive dhe shtrihen në mure me pamje nga malet. Mjaullima e tyre është një gumëzhitje e vazhdueshme në qetësinë që ka ardhur me dekada të tëra rënieje të popullsisë.
Por më pak që nga marsi, kur festimet e entuziazmuara shënuan një ngjarje të rrallë: lindjen e një fëmije.
Lara Bussi Trabucco është foshnja e parë që ka lindur në Pagliara dei Marsi në gati 30 vjet, duke e çuar popullsinë e fshatit në afërsisht 20 banorë.
Pagëzimi i saj në kishën përballë shtëpisë së saj u ndoq nga i gjithë komuniteti – përfshirë macet – dhe kaq e rrallë është të kesh një fëmijë në fshat, sa ajo tani është atraksioni kryesor turistik.
«Njerëz që as nuk e dinin se ekzistonte Pagliara dei Marsi kanë ardhur, vetëm sepse kishin dëgjuar për Larën», tha nëna e saj, Cinzia Trabucco. «Vetëm nëntë muajshe, ajo është e famshme».
Ardhja në jetë e Larës është një simbol shprese, por edhe një kujtesë e hidhur e krizës demografike që po përkeqësohet në Itali.
Në vitin 2024, lindjet në vend arritën një minimum historik prej 369,944, duke vazhduar një trend negativ 16-vjeçar, sipas shifrave nga Istat, agjencia kombëtare e statistikave. Shkalla e fertilitetit ra gjithashtu në një nivel rekord të ulët, me një mesatare prej 1.18 fëmijësh të lindur nga gra në moshë riprodhuese në vitin 2024 – një nga më të ulëtat në BE.
Arsyet për rënien janë të panumërta, nga pasiguria në punë dhe vala e madhe e emigrimit të të rinjve te mbështetja e pamjaftueshme për nënat që punojnë dhe, si në vendet e tjera, rritja e infertilitetit mashkullor. Për më tepër, një numër gjithnjë e në rritje njerëzish thjesht po zgjedhin të mos kenë fëmijë.
Të dhënat paraprake të Istat për shtatë muajt e parë të vitit 2025 tregojnë një rënie të mëtejshme, dhe nga 20 rajonet administrative të Italisë, askund nuk ka qenë më akute sesa në Abruco-n tashmë të paktë të populluar, i cili midis janarit dhe korrikut pati një rënie prej 10.2% të numrit të lindjeve krahasuar me të njëjtën periudhë në vitin 2024.
Pagliara dei Marsi është e vogël, por është simbolike e një peizazhi mbarëkombëtar që po dominohet nga popullsia në plakje dhe shkollat që po zbrazen, duke ushtruar presion mbi financat publike dhe duke paraqitur sfida të frikshme ekonomike dhe sociale për udhëheqësit në nivel lokal, rajonal dhe kombëtar.
“Pagliara dei Marsi ka vuajtur nga një shpopullim drastik, i përkeqësuar nga humbja e shumë të moshuarve, pa asnjë ndërrim brezash”, tha kryebashkiakja lokale, Giuseppina Perozzi.
Perozzi, e cila jeton disa dyer larg foshnjës Lara, tha se ishte mirënjohëse ndaj Trabucco-s, 42 vjeçe, dhe partnerit të saj, Paolo Bussi, 56 vjeç, për krijimin e një familjeje dhe shpreson se kjo do t’i frymëzojë të tjerët të bëjnë të njëjtën gjë.
Situata e tyre është e pazakontë. Trabucco, një mësuese muzike, lindi në Frascati, afër Romës, dhe punoi në kryeqytetin italian për vite me radhë përpara se të vendoste të shpërngulej në fshatin ku lindi gjyshi i saj, sepse gjithmonë kishte dashur të rriste një familje larg kaosit të një qyteti. Ajo u takua me Bussi-n, një punëtor ndërtimi nga zona, disa vjet më parë.
Çifti përfitoi nga një “bonus për fëmijë” prej 1,000 eurosh pas lindjes së Larës, një pagesë e njëhershme për çdo fëmijë të lindur ose të adoptuar që nga janari i vitit 2025, e prezantuar nga qeveria e ekstremit të djathtë e Giorgia Melonit si pjesë e premtimit të saj për të trajtuar atë që kryeministri e ka quajtur “dimri demografik” i Italisë. Ata gjithashtu marrin një pagesë ndihme për fëmijë prej rreth 370 eurosh në muaj.
Por lufta e tyre kryesore është përballja e kujdesit për fëmijët me punën. Sistemi italian i mbështetjes për kujdesin ndaj fëmijëve është kronikisht i pamjaftueshëm dhe administrata e Melonit, pavarësisht se e përshkruan krizën e lindshmërisë si një betejë për mbijetesë kombëtare, deri më tani nuk ka arritur ta mbajë premtimin e saj për të rritur numrin e çerdheve. Shumë gra që mbeten shtatzëna detyrohen të largohen nga puna dhe më vonë kanë vështirësi të rikthehen në punë.
Çifti shqetësohet edhe për shkollimin e ardhshëm të Larës. Herën e fundit që Pagliara dei Marsi kishte një mësues – shtëpia e të cilit shërbente edhe si shkollë – ishte dekada më parë. Në Castellafiume aty pranë ka një shkollë për fëmijë të vegjël dhe një shkollë fillore, por duke pasur parasysh mbylljen e shkollave në të gjithë Italinë për shkak të rënies së lindjeve, mbetet për t’u parë nëse do të ketë mjaftueshëm fëmijë për të mbështetur objektin në planin afatgjatë.
Trabucco tha se stimujt financiarë nuk ishin të mjaftueshëm për të penguar këtë trend. “I gjithë sistemi duhet të revolucionarizohet”, shtoi ajo. “Ne jemi një vend me taksa të larta, por kjo nuk përkthehet në një cilësi të mirë jetese apo shërbime të mira sociale.”
Rreth një orë larg me makinë nga Pagliara dei Marsi ndodhet Sulmona, një qytet dikur i lulëzuar ku ritmi i përshpejtuar i shpopullimit gjatë dekadës së fundit ka çuar në një betejë për të shpëtuar njësinë e maternitetit, të vendosur në spitalin Annunziata, nga mbyllja.
Njësia, e cila i shërben qytetit dhe qyteteve përreth, lindi 120 foshnje në vitin 2024, shumë më pak se 500 të nevojshme për njësitë e maternitetit për të ruajtur financimin. Nëse mbyllet, gratë shtatzëna do të duhet të udhëtojnë për në L’Aquila, kryeqytetin rajonal, rreth një orë larg me makinë, duke paraqitur rreziqe në situata emergjente.
“Rajoni është i gjerë dhe veçanërisht në dimër, kushtet e udhëtimit mund të jenë të rrezikshme”, tha Gianluca Di Luigi, një gjinekolog në spital, i cili kujtoi një grua gjatë lindjes që mbeti e bllokuar në një stuhi dëbore për tetë orë. “Kur e çuam në spital, na u desh të bënim një lindje cezariane urgjente. Ky ishte fëmija i saj i parë dhe ajo u traumatizua nga e gjithë përvoja.”
Ata që luftojnë për ta mbajtur njësinë hapur argumentojnë se shifra prej 500 lindjesh në vit, e vendosur në vitin 2010, nuk është më realiste.
“Ne kurrë nuk e arritëm shifrën magjike prej 500 lindjesh këtu”, tha Berta Gambina, një mami që ka punuar në njësi për 39 vjet. “Edhe në kohët më të mira, mesatarisht kishim rreth 380 lindje në vit. Por unë do të bëj gjithçka që mundem për ta mbajtur hapur – frika ime më e madhe është braktisja e grave shtatzëna.”
Ornella La Civita, një këshilltare bashkiake me partinë Demokratike të qendrës së majtë, tha se stimujt financiarë për të inkurajuar lindjet ishin të mirëseardhur. “Por si mund t’u japësh grave para për të pasur fëmijë, por të mos u garantosh atyre një vend të sigurt për të lindur?”
Një temë që shpesh anashkalohet në debatin mbi lindshmërinë në Itali është ruajtja e fertilitetit, tha Di Luigi, përmes mjeteve të tilla si ngrirja e vezëve. “Mendimi ideologjik në Itali ka qenë gjithmonë një bllokim”, shtoi ai. “Por nëse duam të porsalindur, atëherë na duhet edhe ndriçimi – po, t’u sigurojmë të rinjve vende pune dinjitoze, por le të fillojmë t’u mësojmë atyre si të ruajnë fertilitetin.”
