Një studim i ri nga Qendra Euro-Mesdhetare për Ndryshimet Klimatike ka zbuluar mekanizmin që favorizon përmbytjet ekstreme në rajonet mesdhetare.
Sipas studiuesve, bashkëveprimi mes detit, cikloneve stacionare dhe relievit malor krijon një efekt “pa dalje”, që bllokon lagështinë për periudha të gjata dhe çon në reshje rekord. Kjo ndodhi në Emilia-Romagna të Italisë në maj të vitit 2023, ku përmbytjet shkaktuan 17 viktima dhe dëme prej të paktën 8.5 miliardë eurosh.
Studimi u publikua në “Scientific Reports” dhe sipas koordinatorit të studimit, Enrico Scoccimarro, tre faktorë kryesorë përcaktuan këtë katastrofë. I pari është një ciklon stacionar në një pozicion të caktuar mbi Italinë qendrore, i cili gjeneron erëra të vazhdueshme që fryjnë mbi sipërfaqen e detit për një kohë të gjatë mbi Adriatik.
Faktori i dytë është deti, i përshkuar nga erëra të vazhdueshme, që e ngarkon kolonën e ajrit me lagështi dhe aktori i tretë janë malet Alpet dhe Apeninet, të cilat e bllokuan këtë rrjedhë të ajrit mbi rajon, duke krijuar konvergjencë dhe reshje të pandërprera.
Në këto kushte, ajri rimbushej vazhdimisht me avuj uji, duke prodhuar shi të dendur për ditë të tëra, një ngjarje që pritet të ndodhë vetëm një herë në 500 vjet.
Ekspertët paralajmërojnë se ky mekanizëm mund të përsëritet edhe në rajone të tjera me kushte të ngjashme orografike, si brigjet e Shqipërisë, Oksitania, Provenca apo Valencia.
“Këto kushte të veçanta mund të ndodhin në pjesë të tjera të Mesdheut, për shembull, pranë brigjeve të Shqipërisë, në rastin e cikloneve stacionare mbi Italinë qendrore, ose edhe në Oksitani dhe Provencë (Francë) ose Valencia ose Katalonja (Spanjë) në rastin e cikloneve stacionare në pellgun perëndimor të Mesdheut. Në këto rajone, tre aktorët e lartpërmendur mund të shfaqen në skenë së bashku dhe të krijojnë një spektakël të ngjashëm, të trishtueshëm”, thotë Scoccimarro.
Ngrohja e shpejtë e Mesdheut rrit kapacitetin e ajrit për të mbajtur lagështi dhe përforcon rreziqet nga reshje ekstreme.
Studiuesit propozojnë një parametër të ri, “qëndrueshmërinë e dendësisë së ciklonit”, për të përmirësuar parashikimet e këtyre ngjarjeve, të cilat pritet të bëhen më të shpeshta dhe më të dhunshme në një klimë më të ngrohtë